donderdag 10 juli 2014

Kübler-Ross

Hoe gaat iemand met een ingrijpende en verdrietige ervaring om? De Zwitserse psychiater Elisabeth Kübler-Ross ontwikkelde een vijf fasen model. Dit model laat zien hoe mensen ingrijpende ervaringen in privé- of werkleven verwerken. 

Kübler-Ross ontdekte dat terminaal zieke mensen telkens een aantal fasen doorlopen gedurende hun ziekteproces. Het vijf fasen model geeft inzicht in hoe mensen ingrijpende verandering of verlies in hun leven verwerken. 

Omdat een dergelijk proces ook rouwverwerking wordt genoemd, is de andere benaming voor dit vijf fasen model, de rouwcurve van Kübler-Ross.

De vijf fasen





Ondanks dat iedereen op een eigen, persoonlijke manier aan rouwverwerking doet, is er volgens Kübler-Ross wel een vast patroon te onderscheiden. 

In haar omgang met ongeneselijke patiënten, ontdekte zij dat deze rouwverwerking vrijwel bij iedereen op dezelfde manier verloopt. Daardoor is de theorie zeer goed van toepassing bij traumatische ervaringen zoals verlies van een dierbare, grote tegenslagen of teleurstellingen en ontslagsituaties. In eerste instantie krijgt de persoon na het horen van het slechte nieuws een schok. Vanuit deze schok treedt al snel de eerste fase in werking:




Fase 1 – ontkenning

In eerste instantie reageren mensen met ongeloof op een slecht bericht. Dit algemene afweermechanisme werkt als buffer na een onverwacht schokkend bericht en geeft de persoon kans om tot zichzelf te komen. Vervolgens zal zij geleidelijk herstellen van de schok. Het is daarbij belangrijk dat zij zijn gevoelens kan uiten bij bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon. Aan het einde van deze fase gaat de persoon op zoek naar feiten, de waarheid en eventuele schuldigen.

Fase 2 – woede

Wanneer men niet meer langer kan ontkennen, ontstaan er gevoelens van woede, ergernis, jaloezie en wrok. De woede en het onvermogen worden vooral geprojecteerd op de omgeving. De schuld wordt buiten zichzelf gezocht en bij collega´s, medewerkers en adviseurs gelegd. Soms richt de woede zich op de brenger van het slechte nieuws.

Fase 3 – onderhandelen

In deze fase probeert men op allerlei manieren onder de verschrikkelijke werkelijkheid uit te komen. Er wordt in deze fase onderhandeld. Door zichzelf doelen te stellen, wordt het slechte nieuws verzacht. Met de werkomgeving kan in deze fase een moeizame onderhandeling op gang komen betreffende werkafspraken en het doen van beloftes. Bij (dreigend) ontslag kan men in deze fase naar de rechter stappen als vorm van tegenaanval.

Fase 4 – depressie

De waarheid dringt in deze fase steeds meer door en de persoon voelt zich machteloos en niet begrepen. Daardoor gaat zij zich teruggetrokken gedragen en sluit zij zich af voor communicatie. De telefoon wordt niet meer opgenomen en mailtjes worden niet beantwoord. Er is in deze fase kans op een vlucht in alcohol en drugs, zoals pijnstillers, kalmeringstabletten en slaapmiddelen.

Fase 5 – aanvaarding

Als de persoon zich bewust is van het feit dat zij geen hoop meer hoeft te koesteren, kan hij het slechte nieuws aanvaarden. Zij kan bijkomen van de vorige fasen en haar verdriet accepteren. Zij zal na verloop van tijd weer zin hebben om dingen op te pakken en plannen te maken.