Gert Biesta (hoogleraar en onderwijspedagoog) stelt dat we voor goed onderwijs allereerst de
vraag moeten stellen waartoe het dient.
Gert Biesta spreekt derhalve over drie doeldomeinen waaraan
onderwijs aandacht dient te besteden.
Die zin en richting worden bepaald door drie doeldomeinen:
1 - kwalificatie,
2 - socialisatie en
3 - subjectificatie / subjectivering.
Kwalificatie
|
Onder kwalificatie verstaat Biesta het verwerven van
kennis, vaardigheden en houdingen die mensen in staat stellen iets te doen,
op een bepaalde manier te handelen. Bij kwalificatie gaat het erom dat leerlingen
zich kennis, vaardigheden en competenties
eigen maken die nodig zijn voor het kunnen participeren in de samenleving en
het functioneren in het toekomstige beroepsleven.
|
Voorbeelden van
kwalificatie zijn talrijk in het onderwijs: PTA’s, toetsweken, portfolio’s,
competentieprofielen, rapporten, CITO-toetsen, SO’s, doorstroompercentages,
kerndoelen, eindtermen en nog veel meer.
|
Socialisatie
|
In het domein van de socialisatie worden leerlingen
voorbereid op hun leven als lid van een gemeenschap en maken ze kennis met
tradities, omgangsvormen en praktijken. Die kunnen sociaal-politiek zijn,
maar ook cultureel of professioneel. Leerlingen maken kennis met de normen en
waarden van het grotere geheel, wat een samenleving kan zijn. Betrokkenheid en relatie staat voorop: er wordt niet alleen kennisgenomen van het
grotere geheel, maar er wordt ook een beroep gedaan op de eigen
verantwoordelijkheid van het individu om bewust de keuze te maken om te
participeren. Hij wordt uitgenodigd zich niet alleen aan te passen aan de
gemeenschap, maar deze ook kritisch te bezien en mede vorm te geven.
|
Voorbeelden van socialisatie
in het onderwijs: Het onderwijs heeft als taak jonge mensen te leren
respectvol met verschillen om te gaan en leren wat ons met elkaar verbindt.
Leerlingen worden in het onderwijs (vanaf basis- tot het vervolgonderwijs) omgevormd
tot betrokken burgers. Leerlingen dienen de basiswaarden van de democratische
rechtstaat te kennen. Hieronder vallen onder meer: gelijkwaardigheid van
individuen, vrijheid van geloof, vrijheid van meningsuiting en het recht op
zelfbeschikking.
Wellicht een vraag is of onvoldoende aandacht in het
onderwijs aan socialisatie heeft geleid tot gebrekkig burgerschap?!
|
Subjectificatie
|
De essentie van subjectificatie / subjectivering is
volgens Biesta een persoon vrij, volwassen en verantwoordelijk in de wereld
te laten zijn.
In het domein subjectificatie, staat de vorming van de persoon centraal en de
ontwikkeling van zijn eigen identiteit en uniciteit, zijn autonomie en verantwoordelijkheid en het ontdekken van zijn drijfveren en
passies. De vragen die daarbij de kern vormen, zijn: wie ben ik, wat kan ik
en wie wil ik zijn.
|
Voorbeelden van subjectificatie
in het onderwijs: Scholen in Nederland dienen leerlingen kennis te laten
maken met vrijheid van meningsuiting, democratie, gelijkheid van mannen en
vrouwen, genderdiversiteit en meer.
Waar het bij subjectificatie om gaat is hoe een persoon
is. Hoe gedraag ik mij ten opzichte van anderen, naar dieren, naar de
omgeving en naar de wereld?
Hoe kan een docent er voor zorgen dat een leerling zich
ontwikkelt tot een mens met wenselijke sociale en persoonlijke eigenschappen?
Door een leeromgeving te creëren waarin de leerling de ruimte krijgt om
zichzelf te vormen in samenwerking met medeleerlingen en de docent. Dit kan
een docent doen door ruimte te creëren voor de dialoog. De dialoog met de docent, maar ook met medeleerlingen.
Interactie met anderen is van belang om te ontdekken wie je bent en hoe je
met anderen om wil gaan.
|
