Otto Scharmer is de auteur van het boek ‘Theorie U’ en senior docent bij het Massachusetts Institute of Technoogy (MIT).
Theorie U draait het om de volgende zaken:
- Een fenomeen van wakker worden met een dieper niveau van bewustzijn. Van jezelf, van de wereld om je heen en van de dingen die er werkelijk toe doen.
- Ten tweede is het een structuur en een taal, waarin je elkaar gaat begrijpen.
- En ten derde is het een methodiek, een proces dat je telkens weer kunt doorlopen om meer effectief te zijn als leider.
Theory U is een model dat diverse lagen van de mens raakt: mentaal, psychologisch, sociaal en spiritueel. Het doorlopen van de U raakt mensen ten diepste in hun verlangen om betekenis te hebben, en helpt hen tegelijk een wezenlijke relatie te leggen met alles om hen heen: zichzelf, anderen en de wereld. Het boek Theorie U is waardevol voor professionals die in hun dagelijkse praktijk bezig zijn met de begeleiding van veranderprocessen en zoeken naar praktische tools om duurzame verandering te bereiken.
Luisteren
Otto
Scharmer onderscheidt vier verschillende niveaus van luisteren:
- downloaden
(waarbij je vooral op zoek bent naar bevestiging),
- feitelijk luisteren (bestaande
waarbij ideeën worden aangevuld),
- empathisch luisteren (waarbij je voor de
ander openstaat) en
- generatief luisteren (waarbij je luistert vanuit je
intuïtie).
Deze twee vormen van luisteren zijn niet goed genoeg
als we iets willen veranderen.
|
Downloading:
[waarbij je vooral op zoek bent naar bevestiging]
|
We luisteren vanuit onze eigen ervaringen en kennis,
waardoor we de neiging hebben om te zoeken naar de bevestiging van ons eigen
gelijk en snel te interpreteren. We luisteren dan eigenlijk naar hetgeen we
al weten. We bevestigen daarmee onze meningen en oordelen. We zitten dan als
het ware in een gesloten ruimte die het verleden reflecteert.
|
Feitelijk luisteren:
[waarbij ideeën worden aangevuld]
|
Hiermee openen we een raam om naar de buitenwereld te
kijken. We horen dan ook de nieuwe dingen, de dingen die we niet hadden
verwacht te horen of zien. We zijn open en nieuwsgierig.
|
|
Als we iets willen veranderen hebben we deze twee
vormen luisteren nodig.
|
Empathisch luisteren:
[waarbij je voor de ander openstaat]
|
Je luister naar de ander vanuit de ander. Je leeft je
in en voelt mee, met compassie. Er ontstaat een emotionele verbinding . Je
ziet een situatie of ervaring met de ogen van de ander. De ander voelt zich
gehoord en gezien.
|
Generatief luisteren:
[waarbij je luistert vanuit je intuïtie]
|
Een waarderende vorm van luisteren waarbij iets
bijzonders gebeurt. Al luisterend verbind je je met de ander op een dieper
niveau, waardoor een verandering ontstaat. Je ziet nieuwe mogelijkheden voor
de toekomst, wordt enthousiast, stijgt boven jezelf uit, hebt oog voor de
potentie van die ander. Kortom: er leeft iets op. Er is echt contact,
gedachten stromen. Het gesprek gaat vanzelf en de structuur is opbouwend en
verkennend. Het denken wordt niet gehinderd door oude noties van wat mogelijk
is en onmogelijk. De realiteit van vandaag staat niet in de weg van de
mogelijkheid van de toekomst. Aan het einde van het gesprek ben je energieker
dan aan het begin.
|
Scharmer zegt dat uitzonderlijke coaches en leiders vooral op de
vierde manier luisteren. Zij luisteren met empathie naar je ervaringen en
moeilijkheden, en voegen iets extra’s toe: zij zien ook wie je in toekomst kunt
zijn en verbinden je hiermee door er aandacht voor te hebben.
De volgende video toont de verschillende vormen / niveau's van luisteren:
Rudolf Steiner
Otto Scharmer is sterk beïnvloed door de werken van
Rudolf Steiner.
Rudolf Steiner heeft de
overtuiging dat ‘achter’ de stoffelijke wereld een wereld ligt die toebehoort
aan het bovenzintuiglijke, het geestelijke.
Het is een wereld die even
reëel is als de fysieke wereld en waartoe een ieder toegang heeft, maar helaas
blijft het menselijk bewustzijn voor het grootste gedeelte van de tijd gevangen
binnen de wereld van het stoffelijke. (Steiners ‘bovenzintuiglijke waarneming’
mag zeer zeker niet verward worden met helderziendheid of paranormale
begaafdheid.)
Het belangrijkste inzicht dat Otto Scharmer kreeg na het
lezen van Steiners basiswerken werd bevestigd toen hij zijn eerste
onderzoeksproject aan het MIT had voltooid en ontdekte
dat we onze eigen ervaringen en ons eigen denkproces duidelijker, transparanter
en nauwkeuriger moeten onderzoeken: Heb vertrouwen in je eigen waarneming als
het fundamentele startpunt van welk onderzoek dan ook, maar volg je door die
observatie in gang gezette gedachten daarna tot de bron ervan terug.
Het ontwikkelen van een nieuw soort sociale technologie
die gebaseerd is op drie instrumenten waarover ieder van ons al beschikt over een
open geest, een open hart en een open wil.
Een open geest
(Open Mind)
|
Het eerste instrument, de geest opent zich als mensen
werkelijk bereid zijn hun eigen vooronderstellingen niet langer voor
vanzelfsprekend te houden, maar dingen beginnen te horen en te zien die
voordien niet zo evident voor hen waren. Dit is het begin van elk waarachtig
leerproces en een sleutel voor een organisatie dat een poging doet
belangrijke omgevingsveranderingen te duiden.
|
De open geest helpt je om met frisse ogen te kijken.
Je bent nieuwsgierig.
|
Een open hart
(Open Heart)
|
Het tweede instrument, het open hart is het vermogen
tot empathisch luisteren en ons in anderen te verplaatsen. Je hart openen
betekent toegang krijgen tot de diepere lagen van je emotionele waarneming en
die activeren. Met het hart luisteren wil letterlijk zeggen dat we ons hart
en ons vermogen tot waardering en liefde gebruiken als waarnemingsorgaan.
|
Het open hart helpt je om je in te leven in anderen en
contact te maken.
Je ontwikkelt empathie en compassie.
Hiermee help je om de scheidslijn tussen ik en de ander,
tussen ik en het systeem, op te heffen.
|
Een open wil
(Open Will)
|
Het derde instrument, de open wil, houdt verband met
ons vermogen toegang te krijgen tot ons authentieke zelf – het is een soort
intelligentie die ook wel spirituele intelligentie wordt genoemd. Het heeft
van doen met het fundamentele gebeuren van loslaten en laten komen.
|
De open wil stelt je in contact te komen met je
authentieke zelf en je authentieke doel.
De open wil laat je voelen dat je niet één bent maar
twee. De ene persoon is degene die je bent geworden, gevormd door je
verleden.
De ander is de persoon die je kan zijn in de toekomst.
En hiervoor heb je moed nodig.
|
Vijf verschillende stappen
Observing
|
De ‘observing' (seeing) fase beschrijft het proces van het kijken
met frisse, open blik aan het begin van een veranderproces. Dit in
tegenstelling tot het downloaden vanuit oude patronen en schema’s, wat vaak
gebeurt wanneer men geconfronteerd wordt met nieuwe situaties en
vraagstukken.
|
Sensing
|
In de tweede fase, die van ‘sensing’ , gaat het om het
contact maken met een diepere laag in jezelf, om zo op een andere manier
(vanuit een open hart) verbinding te maken met anderen.
|
Presencing
|
De fase van ‘presencing’ is gericht op het contact
maken met dat wat er is én wat er mogelijk is in de toekomst.
|
Crystallizing
|
In de fase van ‘crystallizing’ is het de kunst om die
mogelijke toekomst verder te verbeelden. Het vormgeven aan de inzichten en
ideeën die in de vorige fase zijn ontstaan, vormt hier de kern.
|
Prototyping
|
Bij de laatste fase, die van ‘prototyping’, gaat het
erom de ideeën om te zetten in voorzichtige, eerste acties.
|
