Kennis en vaardigheden t.o.v. bewustwording

In onderzoeken naar de interculturele communicatie is veel nagedacht over de wijze waarop je mensen, leerlingen, kunt leren omgaan met andere culturen. Kennis, vaardigheden en de bewustwording met de ander worden gezien als de drie hoofdcategorieën waarin de verschillende aspecten van interculturele competenties kunnen worden ondergebracht.

Veel van de bovengenoemde onderzoeken worden opgebouwd aan de hand van het rijtje kennis - bewustwording - vaardigheden. En in die volgorde.


Ook de onderzoekers Geert Hofstede en Geert Jan Hofstede beschrijven het leren van interculturele communicatie als een proces van leerinhouden met drie verschillende fases; kennis en inzicht (kennen), bewustwording (willen, zijn) en vaardigheden (kunnen).

De eerste stap van Hofstede en Hofstede bestaat uit de kennis (kennen) van de andere cultuur, waarbij er tevens gekeken wordt hoe deze verschilt met de eigen cultuur. Om mensen uit een andere cultuur te begrijpen moet je iets leren over hun symbolen, hun helden en hun rituelen. Ook als je hun waarden nooit zult delen, is het belangrijk te weten waar hun waarden verschillen van de jouwe.

Bij bewustwording(willen, zijn) gaat het om bewustzijn van je eigen achtergrond en erkenning van de achtergrond van de ander. Besef dat je een bepaalde mentale software bezit door de manier waarop je bent opgevoed en dat mensen die in een andere omgeving zijn opgegroeid een andere mentale software hebben die gelijkwaardig is aan de jouwe.

Als derde stap noemen Hofstede en Hofstede het verwerven van vaardigheden (kunnen), die gebaseerd zijn op bewustwording, kennis en inzicht. Breng bewustwording en kennis in de praktijk. Dat wil zeggen dat je de symbolen en helden van de andere cultuur herkent en deel neemt aan rituelen. Hierdoor zal je je steeds meer op je plaats voelen in een vreemde omgeving.

Om de bewustwording van de verder uit te werken maak ik in het onderstaande model gebruik de leercyclus van Kolb en de het reflectiemodel van Korthagen.

De volgende schematische voorstelling is een verdere uitwerking van het bovengenoemde model.

Beïnvloedingsprincipes van Cialdini

We zijn er jarenlang vanuit gegaan dat mensen beslissingen nemen aan de hand van kennis, informatie en rationele argumenten. Op basis hiervan zouden mensen dan hun houding aanpassen en dus ook hun gedrag veranderen. Dit werkt echter maar ten dele.

Zo schrijft psycholoog en Nobelprijswinnaar Kahneman (2011) dat mensen vooral snel, intuïtief en emotioneel en dus irrationeel beslissingen nemen. Maar in dat irrationele gedrag zit vaak een zekere voorspelbaarheid: mensen gedragen zich in het dagelijks leven vaak ‘voorspelbaar irrationeel’, zegt gedragseconoom Dan Ariely, auteur van ‘Predictably Irrational’, bijvoorbeeld in een restaurant het zoete toetje kiezen, terwijl je hard aan het lijnen bent.Je kunt er van te voren rekening mee houden dat mensen zich laten leiden door gewoonten, impulsen en emoties.

Je kunt er van te voren rekening mee houden dat mensen zich laten leiden door gewoonten, impulsen en emoties. Robert Cialdini, hoogleraar psychologie en auteur van het boek ‘Infuence’ omschrijft zes basisprincipes - de zogenaamde Principles of Persuasion - die sterk bepalen hoe mensen reageren.

De zes beïnvloedingsprincipes van Cialdini

1. Wederkerigheid: “Ik doe iets voor jou, dan kan ik jou later iets terugvragen”. Mensen proberen naar evenredigheid te vergoeden wat een ander hen heeft gegeven;

2. Commitment en consistentie: “Ik zeg wat ik denk, en doe wat ik zeg”. Mensen willen in overeenstemming leven met hun waarden, attitudes en daden;

3. Sociale bewijskracht: “Als één schaap over de dam is, volgen er meer”. Mensen denken en handelen op basis van wat anderen denken/doen;

4. Sympathie: “Je vangt meer vliegen met stroop dan met azijn”. Mensen zeggen makkelijker ‘ja’ tegen iemand die ze kennen en sympathiek vinden;

5. Autoriteit: “Follow the leader”. Men is geneigd te doen wat een autoriteit zegt; 

6. Schaarste: “Goedkoop is duurkoop”. Men hecht meer waarde aan zaken die moeilijk verkrijgbaar zijn of schaars dreigen te worden.