Elke leerkracht zal het met mij eens zijn dat
er verschillende soorten groepen/klassen zijn. Bij de ene groep/klas heb je
gelijk een positief gevoel, de kinderen kunnen goed met elkaar opschieten en er
komen weinig conflicten voor. Er zijn ook negatieve groepen/klassen, in
deze groepen vinden meer incidenten plaats of worden kinderen gepest.
In het algemeen zal een groep met een positieve sfeer, een positieve
invloed hebben op het leer- en leefklimaat. In elke groep, of deze nu positief
of negatief is, bestaan er regels die bepalen welk gedrag er in de groep
"normaal" of "abnormaal" wordt gevonden; de groepsnormen. Deze
groepsnormen zijn ongeschreven groepsregels die gelden voor iedereen in de
groep/klas.
Welke groepskenmerken en rollen herkennen we bij positieve en negatieve groepen van leerlingen. En welke gevolgen hebben de verschillende groepen in een onderwijssetting.
|
|
Positieve groep
|
Negatieve groep
|
|
Groepskenmerken:
|
Kenmerken van een
positieve groep zijn:
-De groepsleden zijn
eensgezind en gemotiveerd om groepsdoelen te halen.
-Groepsleden voelen
zich medeverantwoordelijk voor de eigen groep en uiten dit ook.
-De groepsleden
tonen respect voor de mening en het karakter van een ander groepslid.
-Groepsleden zijn
bereid tot samenwerking.
|
Kenmerken van een
negatieve groep zijn:
-De harmonie
ontbreekt, er is een continue strijd om het doel.
-Groepsleden tonen
zich niet medeverantwoordelijk voor de groep.
-Groepsleden tonen
geen respect voor de mening en het karakter van andere groepsleden.
-Bepaalde rollen
ontbreken.
|
|
Gevolgen:
|
In een goede groep
zijn de groepsnormen positief.
Dit heeft fijne
gevolgen:
-Kinderen gaan met
plezier naar school
-Minder
ordeproblemen
-Betere
leerresultaten
-Leerlingen helpen
elkaar
-Goed pedagogisch
klimaat
-Prettige
omgangsvormen
-Effectieve onderwijsvormen
worden uitvoerbaar
|
In deze groep zijn
de groepsnormen veelal negatief.
Gevolgen zijn onder
andere:
-Kinderen gaan niet
met plezier naar school
- Een negatieve
groep zorgt voor ordeproblemen
- Slechte prestaties
van de leerlingen
-Leerlingen helpen
elkaar niet
-Slecht pedagogisch
klimaat
-Geen prettige
omgangsvormen, slechte samenwerking en ruzies
-Effectieve
onderwijsvormen zijn moeilijk uitvoerbaar
-Pesten. Dit is geen
op zichzelf staand verschijnsel, maar dit hangt samen met het groepsproces.
|
|
Rollen:
|
Een positieve groep
kent de volgende zeven rollen:
Leidinggevende
rollen:
1. Gezagsdrager,
die laat natuurlijk leiderschap zien.
2. Sociaal
werker, die is behulpzaam en zorgzaam.
3. Organisator,
die zet de ideeën van gezagsdragers om in daden.
Overige groepsleden:
4. Verkenner,
die neemt initiatieven als de bedoeling duidelijk is.
5. Volger,
die doen trouw wat er van hen gevraagd wordt.
6. Appellant,
die appelleert aan de gevoelens van zorgzaamheid en mededogen. Dit kan iemand
zijn met een mentale of fysieke zwakte, maar ook iemand die verdriet heeft.
7. Joker,
die zorgt voor plezier en kan relativeren.
|
De negatieve groep
kent de volgende vier rollen:
Leidinggevende rol:
1. Dictator,
die vergaart medestanders om zich heen en heeft de leiding op een negatieve
manier. Deze leerling pest.
Overige groepsleden:
2. Intrigant,
die probeert kinderen tegen elkaar uit te spelen en schuift de schuld op
andere kinderen (op een zondebok of een meeloper).
3. Meeloper,
deze leerling stelt zich onderdanig op en pest de zondebok.
4. Zondebok,
deze leerling stelt zich onderdanig op en krijgt ongefundeerd de schuld van
allerlei zaken. Frustraties van anderen worden op deze leerling botgevierd
(bijv. door slaan, schelden, schreeuwen, bedreigen, enz.).
|
