Effectief leren in een krachtige leeromgeving, waarbij de leerling centraal.
Effectief leren is:
1 - Actief!
Leerlingen zijn geen passieve receptoren van kennis die gewoon in hun brein gegoten wordt. Leren is een actief proces waarbij de leerling in interactie met de leeromgeving zelf actief kennis opbouwt. De nieuwe leerling wil/moet zelf verantwoordelijkheid nemen voor zijn leerproces en actief gegevens omvormen tot kennis. Leren is meer dan stilzitten, kijken en luisteren.
De leersituatie moet dus uitdagend zijn en leerlingen uitnodigen tot activiteit.
2 - Constructief!
Een leerling is geen onbeschreven blad; hij brengt een waaier aan voorkennis mee uit zijn leefomgeving en uit het verleden. De nieuwe informatie die aangeboden of ontdekt wordt komt in contact met de reeds aanwezige voorkennis, ideeën, concepten en verwachtingen. Het nieuwe aanbod wordt geïnterpreteerd vanuit, aangepast aan en ingepast in de bestaande kennis. Leren is bouwen.
De coach moet dus vooraf de beginsituatie in kaart brengen en erop inhaken.
3 - Cumulatief!
Tijdens hun leeractiviteiten maken de leerlingen voortdurend gebruik van de kennis waarover ze reeds beschikken. Ze bouwen verder op hun bestaande kennis en vullen ze verder aan. Wie kent nog de verzameling elektrische treinen; je begint met één set en bouwt stap voor stap een prachtige collectie op met verbluffende circuits. Je start met één doos blokken en vult geleidelijk je collectie aan; je ontwerpt steeds mooiere constructies.
De leersituatie moet dus kansen bieden tot het verrijken en verdiepen van de bestaande kennis.
4 - Betekenisvol!
Eindeloze reeksen woorden leren is niet meer van deze tijd. Theorie die je moet leren omdat het “later” nog eens van pas kan komen hoort er niet meer bij. “Waarom – daarom” behoort tot het verleden. Beseffen dat je echt zult kunnen gebruiken wat je leert, overtuigt een leerling om er volop tegenaan te gaan. Wat leerlingen leren moet zinvol zijn en bruikbaar.
De leersituatie moet dus realistisch zijn, uitnodigend en voldoende afwisseling bieden. Motivatie is een imperatief.
5 - Zelfregulerend!
Leren is niet vrijblijvend. Leerlingen moeten voortdurend waakhond spelen over hun eigen leerproces. Ze bewaken hun eigen leerproces en reflecteren over hun aanpak. “Ben ik goed bezig?” is een vraag die nooit veraf is. Metacognitie en zelfreflectie zijn nieuwe ordewoorden.
Leerlingen begeleiden is dus, net als opvoeden, geleidelijk loslaten en de leerling zelf controle geven over het leerproces. Zicht verwerven op de eigen competenties moet mogelijk worden in de leersituatie.
6 - Doelgericht!
Leren mag niet zomaar bezigheidstherapie zijn. Eindeloze reeksen zinloze oefeningen bijvoorbeeld, onverantwoorde overschrijfsessies van wat op het bord of in het boek staat horen niet meer thuis in het nieuwe leren. Leren heeft een doel en missie. Weten waarom je iets leert geeft het leren energie.
De leersituatie moet dus gericht zijn op een waardevol doel. Begrijpen, inzien, toepassen, voorstellen,.. zijn maar enkele van de opties.
7 – Context-gebonden!
Leren speelt zich niet in het luchtledige af maar steeds in een welbepaalde sociale en culturele context. Het nieuwe leren wil een voortdurende dialoog aangaan met die context. Leren interageert met de omgeving.
De leersituatie moet dus realistisch zijn en verwijzen naar een voor de leerlingen zinvolle leefwereld.
8 - Interactief en coöperatief!
Leren doe je niet alleen. Je kunt niet leren zonder de anderen. De leerling moet zijn eigen leren toetsen aan dat van de anderen. Sociale interactie is een essentiële component van een goede leeromgeving. Leren is samen leren.
In de leersituatie moeten dus veel kansen geboden worden tot interactie en samenwerking tussen de verschillende actoren.
9 - Individueel verschillend!
In tegenstelling tot identieke klonen is een leergroep een bonte verzameling leerlingen die van elkaar verschillen op veel verschillende aspecten die met leren te maken hebben: voorkennis, motivatie, leerstijl, verwerkingssnelheid, zelfkennis,… Differentiatie is noodzakelijk.
De eenheidskoek moet vervangen worden door een rijk buffet waarin de leerling naar eigen smaak en op eigen maat de meest optimale keuze kan maken.
