De hersenen van leerlingen zijn nog niet volgroeid. Dat maakt dat een puber zich meer laat leiden door emotie dan door ratio, nog geen helikopterview heeft, extra gevoelig is voor beloning op korte termijn. Leerlingen kunnen in het algemeen moeilijk inschatten wanneer hij of zij hulp nodig heeft. Tevens hebben leerlingen behoefte heeft aan voorbeelden en rolmodellen
In enkele gevallen kunnen leerlingen hun aandacht niet goed kunnen bundelen, zij hebben moeite om de aandacht te richten, hebben moeite om hun aandacht langdurig vast te houden, hebben moeite met luisteren en kunnen niet alles opnemen. Het betreft hier allemaal concentratieproblemen. De oorzaken kunnen intern liggen, maar ook vanuit de omgeving komen.
Leerlingen kunnen gemiddeld 25 à 30 minuten aandachtig informatie opnemen. Daarna verslapt de concentratie van leerlingen.
Tips voor leerlingen
Enkele tips voor leerlingen om hun concentratie beter vast te houden:
Stel jezelf een doel
Kan het huiswerk waarmee je bezig bent je niet boeien? Dan zal je concentratievermogen ook vrij laag zijn. Denk daarom eerst na waarom je het doet en welk doel je ermee wilt bereiken. Als je dit voor ogen houdt, zal je eens zo gemotiveerd zijn. Zet jezelf doelen op korte termijn: wat is je doel deze week, vandaag? Schrijf de doelen neer (gewoon onder elkaar of in een tijdschema) en tracht hier naartoe te werken. Denk eens na over wat je op lange termijn wil bereiken op school. Wat is je doel? Schrijf dit doel neer en hou dit voor ogen als je het moeilijk hebt om je aan je huiswerk te zetten.
Soms is het belangrijk om enkele minuten stil te staan bij wat je gaat doen en hoe je het gaat aanpakken. Als je een structuur hebt zal je je werk minder moeten onderbreken met de vraag "wat is het volgende dat ik moet doen?". Stel to-do-lijstjes op. Telkens je een taak/doel bereikt hebt, schrap je het door. Het doorschrappen en zien krimpen van je lijstje kan zeer motiverend werken.
Studeer actief
Beperk je tijdens het leren niet tot het passief lezen en onderstrepen van de leerstof, maar bewerk de tekst (onderscheid hoofd- en bijzaken, ga op zoek naar verbanden), maak je eigen schema’s en samenvattingen, stel jezelf vragen, zoek eigen voorbeelden, betrek de leerstof op de actualiteit, gebruik meerdere leerstrategieën.
Het lijkt dan misschien beter om langere tijd achter je huiswerk te zitten, toch kun je beter een korte pauze inlassen na een bepaalde periode. Als je te lang achter elkaar werkt, daalt je productiviteit. Niet erg effectief dus. Werk daarom in korte blokken, hierdoor blijf je optimaal geconcentreerd en ben je het meest productief. En als je weet dat je binnenkort een pauze kunt nemen, zul je extra gemotiveerd zijn om die ene huiswerkopdracht af te krijgen.
Hou rekening met je concentratieboog
Wanneer je lange woordenlijsten moeten leren, zijn het vaak dezelfde woorden in het midden die je niet goed weet. Dit komt omdat je hersenen een spanningsboog hebben, de eerste en de laatste items worden goed onthouden, maar de woorden in het midden blijven vaak minder hangen. Om die reden is verstandig om steeds op een andere plek in de lijst te beginnen met leren.
Niet multitasken
Je hersenen kunnen maar op één taak tegelijkertijd bewust aandacht richten. Als je tijdens het leren aan het multitasken bent, doe je geen twee taken tegelijkertijd, maar wissel je steeds de tussen de taken. Niet handig, want dit gaat ten kosten van je effectiviteit.
Het is dus niet effectief om tijdens het lezen van een tekst ook een samenvatting te maken. Dit gaat niet alleen ten koste van je leessnelheid maar ook het onthouden van de tekst wordt hierdoor belemmerd. Doe één ding tegelijkertijd en als je daarmee klaar bent ga je verder na de volgende taak. Hierdoor ben je sneller klaar en wordt de informatie beter verwerkt en opgeslagen in je hersenen.
Zoek een geschikte studieplek
Als u zich wilt concentreren, zorg er dan voor dat u niet wordt afgeleid. Zorg ervoor dat je een eigen werkplek hebt. Kies een rustige plek op om te studeren, bijvoorbeeld je eigen kamer.
Zo kun je je daar op een bepaalde manier afsluiten van de rest van je gezin. Zorg voor aangepast licht en een comfortabele stoel om te studeren. Studeer in een niet te warme kamer, daar word je moe van.
Ruim op
Ruim voor je begint met leren je bureau op. Leg enkel hetgeen je nodig hebt op je bureau, leg alles wat je niet nodig hebt uit je zicht (dat zijn namelijk afleiders). Zorg ervoor dat je alle spullen die je nodig hebt bij de hand hebt, zodat je niet moet opstaan om nog een rekenmachine, markeerstiften te zoeken.
Muziek
Muziek kan er voor zorgen dat je niet wordt afgeleid door de omgeving, maar let wel op dat de muziek zelf je niet afleidt! Doorgaans is klassieke muziek of andere instrumentele muziek het beste om te studeren. Gebabbel van de radio of songteksten kunnen je afleiden.
Te veel eten is niet goed, maar met een lege maag kun je ook niet werken. Je zult merken dat wanneer u honger heeft je concentratie minder wordt. Trouwens na veel eten verslapt je aandacht. Probeer ook gezond te eten.
Beperk je cafeïne-consumptie
Grote hoeveelheden cola, koffie en/of energiedrankjes zijn af te raden. Ze zorgen misschien voor een korte concentratie-boost, maar kunnen bij overmatig gebruik vervelende kwalen zoals slapeloosheid, zenuwachtigheid, bevingen, angst, hoofdpijn, maag- en darmklachten tot gevolg hebben. Bovendien heeft cafeïne een verslavend effect.
Drink water
Drink voldoende water. Als je te weinig drinkt, heeft dit een onmiddellijk effect op je leerprestaties.
Slaap voldoende
Voldoende slaap is ook een voorwaarde voor een goede concentratie. Je zult merken dat wanneer te weinig slaapt je concentratie ook minder wordt.
Voldoende lichaamsbeweging
Zorg voor voldoende lichaamsbeweging en een juiste ademhaling; dit bevordert de opname van zuurstof en de doorbloeding van de hersenen.
Schakel externe afleiders uit
Zet je smartphone, pc en/of internet uit als je dit niet nodig hebt tijdens het studeren. Als het internet noodzakelijk is om je huiswerk te verrichten kun je niet anders, maar in andere gevallen zet je beter je internet uit. Facebook, Twitter of andere interessante websites leiden je af van je huiswerk. Maak duidelijke afspraken met je familie en vrienden. Maak hen duidelijk wanneer je studeert en liever niet gestoord wordt (hang bijvoorbeeld je planning op in de keuken, vertel je vrienden wanneer je niet bereikbaar bent).
Enkele tips voor docenten
Hier volgen enkele tips voor docenten om de concentratie van leerlingen te verhogen:
Door focus aan te brengen, het aanbrengen van focus kan worden versterkt door:
- Leerlingen vooraf een opdracht te geven
- Een haalbaar doel te formuleren; hierdoor wordt de aandacht gericht op datgene wat nodig is
Zorg voor herhaling / oefenen. Om ervoor te zorgen dat leerstof goed te onthouden, moet er voldoende herhaling van de leerstof plaatsvinden. Hier volgen een aantal tips:
- Koppel herhaling aan variatie, waardoor er steeds een nieuwe uitdaging is voor de hersenen.
- Veel herhaling / oefenen is belangrijk, maar wel zo veel mogelijk in verschillende soorten situaties om voldoende wendbaarheid van denken en handelen te kunnen ontwikkelen.
- Moedig oefenen aan in plaats van het resultaat.
Bevorder emoties en emotionele betrokkenheid. Prikkel emoties en emotionele betrokkenheid door:
- Nieuwsgierigheid op te wekken.
- Onverwachte beloningen.
- Complimenten en positieve feedback geven.
- Het geluksgevoel van een goed uitgewerkte opdracht.
Wees een rolmodel.
- Geef een demonstratie van een handeling. Maak gebruik van de werking van het afkijken.
- Gebruik voorbeeldgedrag van de docent.
Zoek naar voorbeelden.
- Activeer voorkennis.
- Zorg voor uitgewerkte voorbeelden als leerlingen beschikken over weinig voorkennis.
Gebruik alle zintuigen. Het is belangrijk om tijdens het onderwijs de verschillende zintuigen te prikkelen.
- Presenteer bij voorkeur met beeld en geluid.
- Zorg voor een mooie verpakking van de lesstof.
Actief aan de slag. Een krachtige leersituatie heeft een aantal belangrijke kenmerken:
- Laat leerlingen actief aan de slag gaan om de leerstof te verwerken.
- Houd leerlingen flexibel door hen regelmatig iets nieuws te laten doen.
