Bij een leerstrategie horen de stappen die hij zet om het leerdoel te bereiken, zoals het onderscheiden van hoofd- en bijzaken, verbanden leggen tussen bestaande en nieuwe kennis en het gebruiken van voorbeelden om dingen te onthouden.
Leerstrategieën zijn een onderdeel van de cognitieve strategieën. Dat zijn de manieren waarop de leerling informatie verwerkt, zoals het oplossen van problemen en het focussen van de aandacht.
Jan Vermunt (IVLOS / Universiteit Utrecht) heeft onderzoek gedaan naar opvattingen en gedrag van studenten met betrekking tot hun leren. Uit zijn onderzoek bleek dat de leer- en regulatie-activiteiten die studenten uitvoeren en de studie-opvattingen en -motieven die zij hebben zodanig met elkaar samenhangen, dat van vier leerstijlen kan worden gesproken:
- een betekenisgerichte leerstijl,
- een reproductiegerichte leerstijl,
- een toepassingsgerichte leerstijl en
- een ongerichte leerstijl.
Betekenisgerichte leerstijl
Studenten met een betekenisgerichte leerstijl zoeken naar verbanden in de studiestof, proberen zelf structuur aan te brengen en staan kritisch tegenover de te bestuderen stof (diepteverwerking). Ze bepalen zelf hoe ze leren en wat ze belangrijk vinden (zelfsturing). Ze zien studeren als het opbouwen van kennis en inzichten en studeren uit persoonlijke interesse.
• Motivatie: persoonlijke interesse
• Leeractiviteiten: diepteverwerking
• Sturing: zelfgestuurd
• Opvatting: Opbouw van ken
Reproductiegerichte leerstijl
Studenten met een reproductiegerichte leerstijl leren de studiestof vaak uit hun hoofd, herhalen de stof veelvuldig en gaan gedetailleerd te werk (stapsgewijze verwerking). Daarnaast laten zij zich door het onderwijs sturen en zien ze studeren als het opnemen van kennis. Ze zijn gericht op het behalen van certificaten en het uittesten van eigen capaciteiten.
• Motivatie: cijfers, toets, diploma
• Leeractiviteiten: stampen en herhalen
• Sturing: extern (ouders, docenten)
• Opvatting: verzamelen van kennis
Toepassingsgerichte leerstijl
Studenten met een toepassingsgerichte leerstijl proberen datgene wat ze leren in de praktijk toe te passen (concrete verwerking). Ze zien studeren dan ook als het leren gebruiken van de kennis die men verwerft en zijn bij het studeren gericht op hun toekomstige beroep (beroepsgerichte leeroriëntatie).
• Motivatie: Beroepsgericht
• Leeractiviteiten: gebruiken en concretiseren
• Sturing: zelf- en extern gestuurd
• Opvatting: gebruik van kennis
Ongerichte leerstijl
Studenten met een ongerichte leerstijl vinden het moeilijk om hun eigen leren te sturen, maar hebben ook nauwelijks houvast aan de aanwijzingen in de studiestof of van docenten (stuurloze regulatiestrategie). Ze vinden dat het onderwijs stimulerend hoort te zijn en werken graag samen met medestudenten. Verder staan ze onzeker tegenover hun studie (ambivalente leeroriëntatie): ze twijfelen of ze goed genoeg zijn om de studie af te maken of ze vragen zich af of ze wel de goede studie hebben gekozen.
• Motivatie: afhankelijk van anderen
• Leeractiviteiten: nauwelijks
• Sturing: stuurloos
• Opvatting: ambivalent
Anders dan bij Kolb zijn dit geen stappen in een leerproces, waar je willekeurig kunt instappen. Deze leerstijlen zijn los van elkaar staande manieren waarop iemand leren kan.
Wel geldt ook hier dat iedereen wel iets heeft van meerdere stijlen. Waarschijnlijk zal één van de stijlen het meest gebruikt worden.
Vermunt onderscheidt verder cognitieve leerstrategieën, affectieve leerstrategieën en metacognitieve leerstrategieën:
Cognitieve leerstrategie
Een cognitieve leerstrategie is een combinatie van volgende mogelijke leeractiviteiten:
- memoriseren,
- herhalen,
- kritisch verwerken,
- selecteren,
- toepassen,
- relateren,
- structureren,
- analyseren,
- concretiseren.
Affectieve leerstrategie
Een affectieve leerstrategie is een combinatie van volgende mogelijke affectieve leeractiviteiten:
- toeschrijven,
- motiveren,
- concentreren,
- waarderen,
- inspannen,
- zichzelf beoordelen,
- emoties opwekken,
- verwachten.
Metacognitieve leerstrategie
Een metacognitieve leerstrategie is een combinatie van volgende mogelijke metacognitieve leeractiviteiten:
- oriënteren,
- plannen,
- proces bewaken,
- toetsen,
- evalueren,
- diagnosticeren,
- bijsturen,
- reflecteren.
