Leerstrategieën zijn concrete manieren van leren die leerlingen bewust kunnen inzetten om het leren zo soepel mogelijk te laten verlopen – ze leren hen ‘hoe’ ze moeten en kunnen leren. Uit vele wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat leerlingen aanzienlijk beter presteren als ze leerstrategieën inzetten in hun leerproces. Met name prestaties op het vlak van schrijven, rekenen, begrijpend lezen, wiskunde en natuurvakken (zoals biologie) verbeteren als leerlingen beter gebruikmaken van leerstrategieën.
Verwar leerstrategieën niet met studievaardigheden, die leerlingen vaak automatisch of onbewust uitvoeren. Studievaardigheden zijn bijvoorbeeld een kaart leren lezen of iets opzoeken op internet. In het begin kost dat wel moeite, maar naarmate leerlingen het vaker doen, gaat het steeds meer vanzelf. Leerstrategieën zet een leerling daarentegen actief en bewust in. Denk bijvoorbeeld aan het plannen van een opdracht, het terugkijken op fouten en het verbinden van zelfbedachte voorbeelden aan de leerstof. Dat vereist allemaal een actieve, bewuste inspanning. Elke keer weer moet de leerling een afweging maken: Wat ga ik doen? Welke leerstrategie kan ik nu het best inzetten?
Uit wetenschappelijk onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat er 14 leerstrategieën kunnen worden onderscheiden die allemaal bijdragen aan betere schoolprestaties (zie de onderstaande tabel).
Leerstrategie
|
Omschrijving
|
Overzien
|
Het inzetten van kennis over leren en hoe je dat het best kunt doen.
|
Jezelf kennen
|
Het inzetten van kennis je over jezelf hebt als het gaat om leren. Je hebt inzicht in je zwakke en sterke punten met betrekking tot school en weet hoe jij het best leert.
|
Vooruitkijken
|
Het plannen van leerwerk in termen van taken, tijd en prioriteiten.
|
Bijhouden
|
Het nagaan en bijhouden van de voortgang in het leren tijdens een leertaak.
|
Terugkijken
|
Het terugkijken op de leertaak en het leerproces en daaruit een conclusie of les trekken.
|
Herhalen
|
Het letterlijk herhalen van leerstof.
|
Verdiepen
|
Actief iets doen met de leerstof en erover nadenken.
|
Structureren
|
Het inperken en organiseren van informatie in de vorm van geschreven tekst of visuele weergaven.
|
Jezelf organiseren
|
Het in goede banen leiden van de eigen inspanningen ten behoeve van het leren.
|
Omgeving organiseren
|
Het creëren van een leeromgeving waarin optimaal geleerd kan worden.
|
Anderen organiseren
|
Het beïnvloeden van anderen zodat je van hen krijgt wat je nodig hebt om goed te kunnen leren.
|
Jezelf vertrouwen
|
Het hebben of krijgen van vertrouwen in het eigen kunnen om een leertaak tot een succes te brengen en dat zelfvertrouwen gebruiken om jezelf te motiveren.
|
Het nut zien
|
Het verkrijgen van inzicht in de waarde van leerstof en dat gebruiken om jezelf te motiveren.
|
Jezelf motiveren
|
Het aanboren van de eigen (intrinsieke) motivatie voor leren.
|
Meer weten?
Wil je weten hoe je deze leerstrategieën kunt trainen en stimuleren bij leerlingen? Lees dan het boek: ‘Effectiever leren met leerstrategieën’ van sociaal psycholoog Pieternel Dijkstra (uitgeverij Boom, ISBN 9789089535269) en/of neem contact op met AOB-Compaz. Dr. Pieternel Dijkstra is sociaal psycholoog. Ze werkt als psycholoog, docent, wetenschappelijk onderzoeker, adviseur, lector en auteur. Zie www.pieterneldijkstra.nl
