zaterdag 16 maart 2019

Biesta - kwalificatie, socialisatie en subjectificatie


Gert Biesta (hoogleraar en onderwijspedagoog) stelt dat we voor goed onderwijs allereerst de vraag moeten stellen waartoe het dient.


Gert Biesta spreekt derhalve over drie doeldomeinen waaraan onderwijs aandacht dient te besteden.

Die zin en richting worden bepaald door drie doeldomeinen:

1 - kwalificatie,
2 - socialisatie en
3 - subjectificatie / subjectivering.

Kwalificatie
Onder kwalificatie verstaat Biesta het verwerven van kennis, vaardigheden en houdingen die mensen in staat stellen iets te doen, op een bepaalde manier te handelen. Bij kwalificatie gaat het erom dat leerlingen zich kennis, vaardigheden en competenties eigen maken die nodig zijn voor het kunnen participeren in de samenleving en het functioneren in het toekomstige beroepsleven.

Voorbeelden van kwalificatie zijn talrijk in het onderwijs: PTA’s, toetsweken, portfolio’s, competentieprofielen, rapporten, CITO-toetsen, SO’s, doorstroompercentages, kerndoelen, eindtermen en nog veel meer.

Socialisatie
In het domein van de socialisatie worden leerlingen voorbereid op hun leven als lid van een gemeenschap en maken ze kennis met tradities, omgangsvormen en praktijken. Die kunnen sociaal-politiek zijn, maar ook cultureel of professioneel. Leerlingen maken kennis met de normen en waarden van het grotere geheel, wat een samenleving kan zijn. Betrokkenheid en relatie staat voorop: er wordt niet alleen kennisgenomen van het grotere geheel, maar er wordt ook een beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid van het individu om bewust de keuze te maken om te participeren. Hij wordt uitgenodigd zich niet alleen aan te passen aan de gemeenschap, maar deze ook kritisch te bezien en mede vorm te geven.


Voorbeelden van socialisatie in het onderwijs: Het onderwijs heeft als taak jonge mensen te leren respectvol met verschillen om te gaan en leren wat ons met elkaar verbindt. Leerlingen worden in het onderwijs (vanaf basis- tot het vervolgonderwijs) omgevormd tot betrokken burgers. Leerlingen dienen de basiswaarden van de democratische rechtstaat te kennen. Hieronder vallen onder meer: gelijkwaardigheid van individuen, vrijheid van geloof, vrijheid van meningsuiting en het recht op zelfbeschikking.
Wellicht een vraag is of onvoldoende aandacht in het onderwijs aan socialisatie heeft geleid tot gebrekkig burgerschap?!
Subjectificatie

De essentie van subjectificatie / subjectivering is volgens Biesta een persoon vrij, volwassen en verantwoordelijk in de wereld te laten zijn.
In het domein subjectificatie, staat de vorming van de persoon centraal en de ontwikkeling van zijn eigen identiteit en uniciteit, zijn autonomie en verantwoordelijkheid en het ontdekken van zijn drijfveren en passies. De vragen die daarbij de kern vormen, zijn: wie ben ik, wat kan ik en wie wil ik zijn.

Voorbeelden van subjectificatie in het onderwijs: Scholen in Nederland dienen leerlingen kennis te laten maken met vrijheid van meningsuiting, democratie, gelijkheid van mannen en vrouwen, genderdiversiteit en meer.
Waar het bij subjectificatie om gaat is hoe een persoon is. Hoe gedraag ik mij ten opzichte van anderen, naar dieren, naar de omgeving en naar de wereld?
Hoe kan een docent er voor zorgen dat een leerling zich ontwikkelt tot een mens met wenselijke sociale en persoonlijke eigenschappen? Door een leeromgeving te creëren waarin de leerling de ruimte krijgt om zichzelf te vormen in samenwerking met medeleerlingen en de docent. Dit kan een docent doen door ruimte te creëren voor de dialoog. De dialoog met de docent, maar ook met medeleerlingen. Interactie met anderen is van belang om te ontdekken wie je bent en hoe je met anderen om wil gaan.